Aanhalingstekens, weglatingstekens en gedachtestreepjes

In mijn vorig bericht had ik het al over de AutoCorrectie-opties van Word, die, hoewel ze bedoeld zijn om je te helpen, je op een wedstrijd toch de das kunnen omdoen door bijvoorbeeld een kleine letter na een afkorting in een hoofdletter te veranderen zonder dat je het in de gaten hebt.

AutoCorrectie zorgt er ook voor dat je tekst er typografisch wat aantrekkelijker gaat uitzien. Zo zorgt Word ervoor dat de rechte aanhalingstekens (zowel enkele als dubbele) automatisch vervangen worden door wat Word ‘gekrulde aanhalingstekens’ noemt. Het enkel rechter aanhalingsteken fungeert ook als weglatingsteken (apostrof).

In professioneel vormgegeven documenten worden voor linker en rechter aanhaling verschillende tekens gebruikt. Zoals je op de illustratie hieronder kunt zien, doet de vorm van een linker aanhalingsteken denken aan een cijfer 6, een rechter aan een 9. Op je computerklavier zijn het gewoon rechte streepjes, en tijdens het typen gebruik je hetzelfde teken aan het begin en aan het einde van een aanhaling.

Andere voorbeelden van tekens die Word automatisch invoegt, zijn het gedachtestreepje (en-streepje) en het beletselteken. Het gedachtestreepje is een horizontaal streepje dat wat langer is dan een koppelteken of afbreekstreepje. Het beletselteken ziet eruit als drie puntjes die wat dichter bij elkaar staan (maar vergis je niet: het is één teken – dat merk je wanneer je de cursor erlangs beweegt).

Wanneer je in Word een spatie, een koppelteken en weer een spatie typt, dan verandert Word het koppelteken in een gedachtestreepje van zodra je het volgende woord hebt getypt. Typ je drie punten na elkaar, dan verandert Word de drie punten in een beletselteken.

Het automatisch gebruik van deze typografische tekens (gekrulde aanhalingstekens, gedachtestreepje en beletselteken) wordt geregeld door AutoCorrectie.

Enkele van de AutoCorrectie-opties zijn afhankelijk van de taal. Zo zullen bv. in het Frans ook woorden als oeuf en oeuvre automatisch vervangen worden door œuf en œuvre (met ligatuur-œ).

Bij typewedstrijden waar je tekst na afloop van de wedstrijd door een computerprogramma vergeleken wordt met de opgaventekst om zo te achterhalen waar je fouten hebt gemaakt, kán deze vorm van AutoCorrectie een probleem vormen. Stel: in de opgave staan rechte aanhalingstekens, gewone koppeltekens en drie opeenvolgende punten. Met de standaard AutoCorrectie-instellingen van Word zullen al die tekens tijdens het typen automatisch vervangen worden. Een ‘dom’ correctieprogramma zal dan bij het nakijken van je tekst vaststellen dat je iets anders hebt getypt dan wat in de opgave staat, en die tekens telkens als fout aanrekenen.

Gelukkig is de software die ik voor de GWTB Service heb ontwikkeld, een ‘slim’ correctieprogramma: het programma beschouwt rechte en gekrulde aanhalingstekens, koppeltekens en en-streepjes, drie puntjes en een beletselteken als gelijkwaardig. Met andere woorden: het maakt voor het programma geen verschil welke tekens je hebt gebruikt. Staat in de opgave een recht aanhalingsteken en je levert een tekst in met een gekruld aanhalingsteken, dan rekent het programma dat goed.

Ook op het WK van Intersteno zal het gebruik van de verschillende soorten aanhalingstekens, streepjes of punten geen aanleiding geven tot extra fouten. Maar omdat je nooit zeker weet wat een correctieprogramma precies wel of niet doet, kun je maar beter op zeker spelen en de betreffende AutoCorrectie-opties uitschakelen. Opgaventeksten voor typewedstrijden worden normaal gezien gepresenteerd in het lettertype Courier en maken geen gebruik van typografische tekens die niet op je toetsenbord staan.