donderdag 16 november 2017

Afbreekstreepjes

Behalve het aanpassen van oude teksten aan de nieuwe spelling, heb ik nóg een belangrijke wijziging aangebracht aan de oudere wedstrijdteksten die in Het Grote Wedstrijdtekstenboek zijn opgenomen. Ik heb namelijk alle woordafbrekingen verwijderd en alle regeleinden vervangen door een spatie.

In die oudere teksten werd vaak veelvuldig gebruik gemaakt van afbreekstreepjes aan het einde van een regel. Voordat de computer zijn intrede deed op typewedstrijden, was dat heel gebruikelijk. Het was dan de bedoeling dat de tekst regel per regel werd overgetypt, met inbegrip van afbreekstreepjes en regeleinden. Sedert de opkomst van het computertypen wordt de tekst doorlopend ingetypt, zonder dat woorden afgebroken worden en zonder dat je aan het eind van elke regel op de entertoets moet drukken.

Bij alle oude teksten die in Het Grote Wedstrijdtekstenboek zijn opgenomen, heb ik al die afbreekstreepjes aan het einde van een regel dus verwijderd. In sommige gevallen heeft dat een invloed op de spelling van een woord. Zo wordt een woord als ‘creëren’ afgebroken als ‘cre-eren’. Merk op dat de trema wegvalt wanneer het woord op die plaats wordt afgebroken. Stond er in de originele tekst ‘ge-ind’, dan heb ik daar dus ‘geïnd’ (met trema) van moeten maken.

Ook in het Duits was er een vreemde regel, namelijk bij het afbreken van woorden met ck. Zo werd ‘Brücke’ afgebroken als ‘Brük-ke’. Merk op dat de c verandert in een k wanneer het woord op die plaats wordt afgebroken. Stond er in de originele tekst ’Druk-ker’, dan heb ik daar dus weer ‘Drucker’ van moeten maken. Bij de Duitse spellinghervorming van 1996 werd die regel overigens afgeschaft. Woorden met ck worden voortaan afgebroken vóór de ck, dus niet meer tussen de c en de k (bv. ‘Brü-cke’, ‘Dru-cker’).

Een modern tekstverwerkingsprogramma als Microsoft Word 2016 zal deze speciale, taalafhankelijke regels automatisch toepassen. Typ in Word maar eens een stukje tekst met een woord als ‘gecreëerd’, en zorg er dan voor (bijvoorbeeld door aanpassen van marges of tekengrootte, of door tekst toe te voegen) dat het woord afgebroken wordt. Je zult zien dat Word bij het afbreken automatisch de trema zal weglaten. Gebruikers van LibreOffice Writer moeten we hier helaas teleurstellen: het woordafbrekingsalgoritme van LibreOffice kent deze regel blijkbaar niet en zal de trema verkeerdelijk laten staan bij het afbreken!